Przed wynalezieniem współczesnych tkanin i materiałów syntetycznych, z których szyte są obecnie namioty i turystyczne płachty (tarpy), ludzie korzystali z bawełny, a jeszcze wcześniej lnu. Pisałem już nieco na ten temat: o namiocie z nieimpregnowanego prześcieradła i płóciennym tarpie. W pierwszym przypadku był to namiot dwuspadowy z cienkiej nieimpregnowanej bawełny, który chroni przed deszczem tylko, gdy go bardzo mocno napiąć i rozwiesić pod ostrym kątem, a jego zaletą jest bardzo niska – jak na realia tradycyjne – waga (ważył dwa kilogramy i mieścił wygodnie dwie osoby). Wadą był fakt, że działał tylko przy odpowiednim rozwieszeniu. Położony na płasko albo choćby słabo naciągnięty wybrzuszał się i przeciekał. Drugi przypadek to współczesny, dostępny w sprzedaży bardzo gruby i impregnowany nowoczesnymi metodami brezent, który był absolutnie wodo- i ognioodporny, ale też okropnie ciężki. Płachta o wymiarach 2,8 x 1,8 m ważyła prawie trzy kilogramy, czyli miała gramaturę rzędu 550 g/m².

Na następnej (zbliżającej się wielkimi krokami!) wyprawie do Laponii w dzicz popłynę łodzią. Przez większość czasu nie będę tego musiał nosić, mógłbym więc pokusić się o bardzo ciężki, „pancerny”, płócienny namiot wykonany z grubego brezentu, ale miałbym wtedy ogromny problem z ewentualnymi przenoskami strasznie ciężkiego sprzętu. No i nie miałbym okazji do poeksperymentowania z innymi rozwiązaniami. Alternatywnie mógłbym zabrać namiot nieimpregnowany, ale przy bardzo silnym wietrze na otwartych przestrzeniach tundry, a także podczas zmagań z wodą przy podróży łodzią, wolałbym mieć coś, co nie przecieka nawet rozwieszone poziomo. No i nie nasiąka.

W Leśnych wędrówkach Nessmuk opisuje przygodę, gdy dopadła go na łódce burza. Zmókł do suchej nitki, ale koc zawinięty w namiot z olejowanego płótna pozostał suchy. Później, gdy kładł się spać, zamiast rozwieszać namiot po prostu się weń zawinął. To oznacza, że stosowane od dawien dawna olejowane płótno zachowuje się tak jak tego oczekuję – nie potrzeba go naciągać ani wieszać pod ostrym kątem, by chroniło przed deszczem. Do tego musi być dosyć lekkie – Nessmuk słynął z zamiłowania do lekkiego sprzętu.

Olejowane płótno to materiał nasączony czyli pokostem. Pokost po nasączeniu tkaniny powoli polimeryzuje, tworząc hydrofobową, nienasiąkliwą i nieprzepuszczalną barierę. Dzięki polimeryzacji przestaje być płynny – nie klei się i nie lepi. Ta metoda impregnacji opisywana jest jednak jako dość uciążliwa i potencjalnie niebezpieczna… Świetnie! Od tego przecież tu właśnie jestem aby próbować metod uciążliwych i niebezpiecznych.

W IKEA zamówiłem więc prześcieradło z egipskiej bawełny (materiału stosowanego min. przez Nessmuka) o wymiarach 2,4 x 2,6 m i gramaturze 130 g/m². Po odpakowaniu natychmiast wrzuciłem je do pralki na długi cykl – pościel zwykle nasączona jest apreturą, czyli chemicznym uszlachetnieniem, którego podczas impregnacji nie chcemy mieć w naszym materiale. Po wypraniu i wysuszeniu ważyło 820 g. Następnie zmieszałem w wiadrze, na świeżym powietrzu, w proporcjach 1:1 pokost lniany i terpentynę balsamiczną. Wrzuciłem do wiadra prześcieradło i energicznie ugniatając nasączyłem cały materiał. Gdy już całe się nasączyło, rozwiesiłem je na sznurku (z początku na otwartej przestrzeni, po jednym dniu pod zadaszeniem) do wyschnięcia. Schło tak przez tydzień, a następnie rozłożone na płasko przez kolejny.

Suszenie to etap krytyczny. Niektórzy patrzą niechętnie na tę metodę z dwóch powodów. Po pierwsze polimeryzacja pokostu trwa kilka tygodni i zanim to się stanie, materiał się lepi i nieprzyjemnie pachnie, a po drugie jest niebezpieczna. Podczas polimeryzacji pokostu wydziela się dużo ciepła. Gdyby takie zaimpregnowane prześcieradło, zamiast go rozwieszać na świeżym powietrzu, zwinąć w kulkę albo złożyć, przy wielu warstwach materiału z których nie mogłoby łatwo uchodzić ciepło, mogłoby dojść nawet do samozapłonu. Pokost jest łatwopalny, można więc w ten sposób spowodować pożar.

Po dwóch tygodniach materiał przestał się już jednak kleić. W dotyku stał się… jakby syntetyczny, gumowaty. Waga prześcieradła wzrosła do 1,8 kg. Czyli gramatura zwiększyła się o 160 g/m² – do 290 g/m². To wciąż o wiele mniej od wspomnianego wyżej współczesnego brezentu! A jak się sprawdza na deszczu?

Przed wyprawą nie miałem możliwości sprawdzenia go w boju na wyjeździe podczas którego padałby sążnisty deszcz, zrobiłem więc test „ogródkowy”. Rozwiesiłem prześcieradło w ogródku i poddałem torturom węża ogrodowego. Pod spód dałem warstwę gazet, na których najłatwiej widać byłoby ewentualne przeciekanie. Wpierw przez godzinę padał nań „deszcz” umiarkowany – wąż ustawiłem tak, aby pryskał do góry nad prześcieradło rozproszonym strumieniem. Następnie przez pięć minut torturowałem je bezpośrednim strumieniem wody, jakbym chciał ciśnieniowo umyć z ptasich kleksów. Wynik? Po obu tych zabiegach materiał pozostał od wewnątrz zupełnie suchy i przyjemny w dotyku, a gazety gładkie bez śladu kropli wody. To działa! Tarp z olejowanego prześcieradła po doszyciu pętelek wyruszy ze mną na wyprawę i będzie głównym schronieniem od deszczu.

Będzie to jednak tylko tarp – zadaszenie niechroniące przed wiatrem. Jak sobie z tym zamierzam poradzić? Oprócz tarpa chciałem zabrać też namiot, który posłużyłby mi wszędzie tam, gdzie nie muszę robić przenosek. Przeprowadziłem więc jeszcze drugi test – z bawełnianym namiotem amerykańskiej armii (tzw. pup tent) uszytym z brezentu o średniej gramaturze i w zamyśle dwuosobowym. Dla odmiany nasączyłem go woskiem i poddałem podobnym (tym razem nieudanym!) próbom. O tym w kolejnym wpisie.

Howgh!